תוכנית "מן הבארות" של מכון שלום הרטמן מפגישה נשות ואנשי חינוך וקהילה מהחברה היהודית ומהחברה הערבית בישראל ללימוד משותף של מקורות מארונות הספרים של שתי החברות.

המפגשים מאפשרים היכרות הדדית של התרבות, המסורת והזהות של שתי החברות, שבירת חסמים תרבותיים, חברתיים ודתיים, קירוב לבבות וצמצום פחדים וסטריאוטיפים שליליים. המפגשים מקדמים חיים משותפים המבוססים על כבוד הדדי, סובלנות ושוויון, ומכשירים את המשתתפים להתמודד גם עם האתגרים המקצועיים והאישיים הנובעים מגילויי גזענות ושנאה בישראל.

המשתתפים לומדים על מסורות ותרבויות שונות, ובו בזמן מעמיקים בלימוד ובהבנת המורשת שלהם עצמם. בהתאם לכך, בנוסף למפגשי לימוד משותפים לשתי החברות, התוכנית מעודדת מפגשים לכל קבוצה בשפתה, לשם לימוד תרבותה ומורשתה. כך נעשים המשתתפים סוכני שינוי במוסדות ובקהילות שהם פועלים בהם ותורמים לפיתוח קשרים ושיתופי פעולה ארוכי טווח בין בתי-ספר ומרכזיים קהילתיים בשתי החברות.
חומרי הלימוד שהתוכנית מפתחת מתפרסמים בעברית ובערבית, מתוך הכרה בעובדה ששפתו של אדם היא חלק מהותי מזהותו ומתרבותו. המשתתפים בוחרים מתוך חומרי הלימוד את אלה שמתאימים ליעדים החינוכיים ו/או הקהילתיים שלהם.

התוכנית כוללת שני שלבים עיקריים:

• השלב הראשון: לימוד משותף של טקסטים העוסקים בשאלות מוסריות, חינוכיות, חברתיות ואזרחיות.
• השלב השני: משתתפי התוכנית ובוגריה חוזרים לבתי-הספר ולקהילות שלהם ומקדמים יוזמות שונות ברוח "מן הבארות". היוזמות מיועדות לקבוצות משותפות של מורים, צוותי ניהול, תלמידים, עובדים ופעילים במתנ"סים ובקהילה. במקביל מקדמים המשתתפים יוזמות בבתי-הספר ובקהילות שלהם, במטרה להעמיק את שיח התרבות והזהות בתוך כל קהילה – ערבית ויהודית.

נוסף ללימוד המשותף כוללת הפעילות סיורים לימודיים וביקורים הדדיים, היכרות עם מוסדות תרבות ומורשת של שתי החברות, אירוח הדדי בימי חג (סוכות, רמדאן, חג המולד ועוד), סיורים בערים מעורבות ותכנון משותף של פעילויות מגוונות ברוח "מן הבארות" לקהילות הרלבנטיות (צוותי חינוך, תלמידי בית-ספר, קהילות, מתנ"סים ועוד).

"מן הבארות" שמה דגש מיוחד על עקביות והמשכיות בשגרת הפעילות השוטפת שלה, ובכך מבססת שותפות בת-קיימא בין יהודים וערבים ומחזקת את התשתית התרבותית, החינוכית והסולידרית לחיים משותפים.

برنامج "من الآبار" التّابع لمركز شلوم هرطمان، معدٌّ للعاملين والعاملات في مجال التّربية من الوسطيْن اليهوديّ والعربيّ في إسرائيل، حيث يتدارسون معًا الموارد الثّقافيّة لكلا المجتمعيْن. تُمكّن هذه اللقاءات تعارفًا مُتبادلًا بين ثقافة المُجتمعيْن، تقاليدهما وهُويّتهما، وكسر الحواجز الثّقافيّة، الاجتماعيّة والديّنيّة، تقريب القلوب وتقليل المخاوف والأفكار المُسبقة السّلبيّة. كما تعزّز هذه اللقاءات الحياة المُشتركة الّتي ترتكز على قيم الاحترام المتبادل والمساواة، وتؤهّل المشتركين للتعامل مع التحدّيات المهنيّة والشخصيّة النابعة من ظواهر العنصريّة والكراهية في إسرائيل.
يتدارس المشتركون ثقافات وتقاليد مُختلفة، بينما يتعمّقون في تعلّم موروثهم الثّقافيّ وفهمه. وفقًا لذلك، وإضافةً إلى اللقاءات التعليميّة التعاونيّة للمُجتمعيْن، يعقد البرنامج لقاءات لكلّ مجموعة بلغتها الخاصّة، لتتدارس ثقافتها وتراثها. حتّى يعمل المشتركون كوكلاء للتغيير في المؤسّسات والوظائف الّتي يشغلونها، ويسهموا في تطوير العلاقات والتعاون طويل الأمد بين المدارس والمراكز الجماهيريّة في كلا المجتمعيْن.

تُنشر المواد التعليميّة الّتي أعدّها طاقم البرنامج باللّغتيْن، العبريّة والعربيّة، آخذين بعين الاعتبار حقيقة أنّ لغة الإنسان هي جزء جوهريّ من هُويّته وثقافته. يختار المشتركون من المواد التعليميّة ما يُلائم أهدافهم التربويّة و/أو الجماهيريّة.

يتضمّن البرنامج مرحلتيْن أساسيّتيْن:

• المرحلة الأولى: دراسة مشتركة للنصوص الّتي تتناول مسائل أخلاقيّة، تربويّة، اجتماعيّة ووطنيّة.
• المرحلة الثانية: عودة مشتركي البرنامج وخرّيجيه إلى مدراسهم ومجتمعاتهم ليعزّزوا المبادرات المُختلفة الّتي تحاكي روح "من الآبار". تُعدّ هذه المبادرات للمجموعات المشتركة من المعلّمين، طواقم الإدارة، الطلّاب، العاملين في المراكز الجماهيريّة. كما يُعزّز المشتركون إقامة هذه المبادرات في مدارسهم ومجتمعاتهم الخاصّة، لتعميق الخطاب الثقافيّ والهُويّاتي في كُلّ مجتمع – العربيّ واليهوديّ.

بالإضافة إلى التعلّم المشترك الّذي يشمل جولات تعليميّة وزيارات متبادلة، التعرّف على مؤسّسات ثقافيّة وتراثيّة للمجتمعين، ضيافة وحسن استقبال في الأعياد (عيد العرش، رمضان، عيد الميلاد والعديد)، جولات في المدن المختلطة والتخطيط المُشترك لفعاليّات متنوّعة بروح "من الآبار" للمجتمعات المرجوّة (طواقم التربية، طلّاب المدارس، المراكز الجماهيريّة والعديد).

يضع برنامج "من الآبار" نصب عينيه التناسق والاستمراريّة في أنشطته، بالتالي، يسعى إلى إقامة شراكة متواصلة بين اليهود والعرب، ويعزّز الأساس الثقافيّ، التربويّ والتضامنيّ لحياةٍ مشتركة.